W związku z interpelacją Pana Posła Krzysztofa Sitarskiego z dnia 9 lutego br. w sprawie przyznawania świadczeń z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, przekazaną przy piśmie Marszałka Sejmu RP z dnia 9 lutego br., znak – K8INT9772, uprzejmie proszę o przyjęcie następujących informacji.
Przeznaczenie i zasady wydatkowania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych określa ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (Dz.U. z 2016 r., poz. 800, dalej – ustawa o zfśs). Fundusz jest przeznaczony m.in. na prowadzenie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu. Definicję działalności socjalnej, czyli rodzaje i formy wydatków finansowanych z funduszu określa art. 2 pkt 1 ustawy o zfśs.
Krąg osób uprawnionych do korzystania z funduszu określa art. 2 pkt 5 ustawy o zfśs. Zalicza się do nich pracowników i ich rodziny, emerytów i rencistów – byłych pracowników i ich rodziny a także inne osoby, którym pracodawca przyznał prawo do korzystania z funduszu w regulaminie. Dodać należy, iż prawo do korzystania z funduszu nie jest tożsame z gwarancją otrzymywania świadczeń socjalnych.
Na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy o zfśs, zasady i warunki korzystania z funduszu, z uwzględnieniem obowiązku dokonywania oceny sytuacji życiowej rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej oraz zasady przeznaczania funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności socjalnej określa pracodawca w regulaminie uzgodnionym z zakładowymi organizacjami związkowymi, a gdy one nie działają – z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów. Oznacza to, że doboru rodzajów i form pomocy socjalnej, jakie będą organizowane w ramach działalności socjalnej u danego pracodawcy dokonują strony zakładowej działalności socjalnej, tzn. pracodawca i związki zawodowe lub reprezentant załogi, dostosowując ten wybór do wielkości posiadanych środków socjalnych, potrzeb socjalnych osób uprawnionych oraz do ich zróżnicowanej sytuacji socjalnej.
Ustawa o zfśs stanowi, iż przy określaniu zasad i warunków przyznawania oraz ustalaniu wysokości ulgowych usług i świadczeń socjalnych bierze się pod uwagę sytuację życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej (art. 8 ust. 1 ustawy o zfśs). W związku z tym, regulamin funduszu powinien zawierać postanowienia, które w sposób nie budzący wątpliwości (zwłaszcza dla korzystających pracowników) będą określać także sposób ustalania i pozyskiwania informacji o sytuacji socjalnej osób uprawnionych. Najczęściej spotykanym rozwiązaniem jest wymóg złożenia oświadczenia przez osoby ubiegające się o świadczenia. Niekiedy wprowadza się do regulaminu zfśs możliwość żądania dokumentowania podawanych danych. Podkreślić należy, że interpretacji postanowień regulaminu, także w części dotyczącej zasad ustalania sytuacji socjalnej, dokonują strony uzgadniające jego treść – tzn. pracodawca i związki zawodowe, a gdy one nie działają – reprezentant załogi.
Zgodnie z ww. przepisami ustawy o zfśs, sytuacja socjalna osoby uprawnionej do korzystania z funduszu powinna być ustalana w oparciu o ocenę jej sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej, co oznacza, że wymienione przesłanki powinny być brane pod uwagę łącznie. Mając na uwadze socjalny charakter pomocy przyznawanej z funduszu, regulacje zakładowe definiujące sytuację socjalną osoby uprawnionej powinny umożliwić jej faktyczne ustalenie. W praktyce, często stosowanym przez pracodawców rozwiązaniem jest ustalanie dochodu na osobę w rodzinie lub w gospodarstwie domowym, co pozwala uwzględnić dane o sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osób wspólnie zamieszkujących i wspólnie gospodarujących. Pozwala to na miarodajne ustalanie sytuacji socjalnej osoby ubiegającej się o świadczenie. Stosowanie ustawowego kryterium socjalnego wyklucza przyjmowanie jedynie dochodu samego pracownika lub wyłącznie jego wynagrodzenia otrzymywanego u pracodawcy. Przy ustalaniu sytuacji materialnej powinny być uwzględniane dochody, które mają wpływ na tę sytuację, w tym m.in. otrzymywane alimenty.
Stosowanie przez pracodawcę przepisów ustawy o zfśs, w tym dokonywanie analizy i oceny zgodności postanowień obowiązującego u pracodawcy regulaminu zfśs z ustawą o zfśs należy do kompetencji właściwych miejscowo organów Państwowej Inspekcji Pracy (art.12a ustawy o zfśs). PIP sprawuje bowiem nadzór i kontrolę nad przestrzeganiem przez pracodawcę przepisów prawa pracy, w tym ustawy o zfśs.
Uprzejmie informuję, iż poglądy prawne prezentowane przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej nie są wiążące dla stron stosunku pracy, sądów i inspektorów pracy.
Mam nadzieję, że przedstawione wyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.
źródło: http://www.sejm.gov.pl/